vrijdag 1 april 2016

Afscheid van Mainport Live!


Het is zonder twijfel de langstlopende expositie in het Maritiem Museum Rotterdam en het leverde bij de totstandkoming de nodige interne discussies op. Maar nu heeft dan toch het laatste uur geslagen voor Mainport Live!, de grote presentatie rond de Rotterdamse haven die sinds 1999 zo’n prominente plaats in het museum heeft ingenomen.

Het was altijd weer een imponerend gezicht als je de zaal binnenkwam: de video wall tegen de achterwand en zijwanden met knap gemonteerde caleidoscopische fragmenten van de stad en de haven. Daarvoor, in het midden van de zaal, de vijftien meter brede maquette van het havengebied en de stad, zich uitstrekkend van de Tweede Maasvlakte links tot aan de Van Brienenoordbrug, de A16 en kantorenpark Rivium rechts. Dat alles op een oranje vloer met reusachtige afsluiters en pijpen, als om het maritieme karakter nog eens extra te benadrukken. Decor voor bijeenkomsten, borrels, dansvoorstellingen (Museumnacht!) en onuitputtelijke bron van kijkplezier. De "tijdmachines" - de computerterminals in de skybox boven de maquette en in 1999 het neusje van de (digitale) zalm – waren inmiddels zo verouderd dat ze niet meer dan een meewarige glimlach opriepen, maar de maquette zelf en de sfeer er omheen heeft na al die jaren nog niets van zijn magie verloren.

Ik liep er soms wel eens even binnen om me te laten onderdompelen in de sfeer van de beelden, de uitgekiende en steeds wisselende belichting van de maquette – een huzarenstukje van kunstenaar Herman Helle – en om details te ontdekken die me nog niet eerder waren opgevallen. Ook voor het geven van rondleidingen was het een dankbaar object. Je kon met gemak een uur uitweiden over wat er allemaal te zien was en wat er aan diepere lagen in de maquette aanwezig waren. En dat laatste was ook letterlijk het geval: de drie tijdlagen die in de maquette waren verenigd, vertelden op een weergaloze wijze de ontwikkeling van het gebied ten westen van Rotterdam. Van het zanderige estuarium van de Maas, met hier en daar een verdwaald dorpje of stadje, tot aan de situatie van nu, waarin elke vierkante meter grond is benut. En daartussen in, quasi achteloos, enkele landmarks uit de Rotterdamse geschiedenis: het Katendrechtse Veer, de vallende bommen en de vernielde haveninstallaties uit 1940-45, de eerste petrochemische industrie en – helemaal aan de westkant – de ‘Richard Young’ van de Great Eastern Railway, het eerste stoomschip dat op 9 maart 1872 de Nieuwe Waterweg opvoer en daarmee de huidige bloeiperiode van de Rotterdamse haven inluidde. Een indrukwekkend geheel; ik heb me meer dan eens kunne constateren dat bezoekers zichtbaar geïmponeerd de zaal verlieten. Als je nog geen beeld had van de grootsheid van Rotterdam en zijn haven, dan had je het nú wel.

Dit weekend is Mainport Live! voor het laatst te zien. Maandag wordt begonnen met de ontmanteling. De maquette wordt tijdelijk opgeslagen en zal daarna een nieuwe permanente plaats krijgen bij Miniworld Rotterdam. En in december opent in het Maritiem Museum de Offshore Energy Experience. Maar daarover later meer…